Το νομοθετικό έργο

   Από τα κεφαλαιώδη σημεία της εσωτερικής πολιτικής του Ιουστινιανού ήταν το νομοθετικό του έργο. Πρέπει να αναφέρει κανείς ότι η κοινωνική δικαιοσύνη, η βελτίωση της θέσης των αδυνάτων, των πτωχών και των γυναικών που διαπνέει το έργο του Ιουστινιανού φανερώνουν την επίδραση του Χριστιανισμού. Μέσα από το ίδιο έργο φανερώνεται επίσης η παντοδύναμη θέση του αυτοκράτορα.
   Μια ομάδα νομομαθών με εντολή του ανέλαβε να κωδικοποιήσει το δίκαιο της εποχής. Επικεφαλής της προσπάθειας αυτής τοποθετήθηκε ο Τριβωνιανός. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία συντάγματος του αστικού δικαίου, το "corpus iuris civilis", το οποίο αποτελούνταν από τέσσερα τμήματα: τον "Ιουστινιάνειο Κώδικα", τον "Πανδέκτη", τις "Εισηγήσεις", και τις "Νεαρές". Αξίζει να σημειώσει κανείς ότι, ενώ όλα ήταν γραμμένα στα λατινικά, οι "Νεαρές" ήταν γραμμένες στο μεγαλύτερο μέρος τους στα ελληνικά για να γίνονται κατανοητές από την πλειοψηφία του λαού, γεγονός που υποδήλωσε τη διάδοση αλλά και σταδιακή επικράτηση της ελληνικής γλώσσας στη βυζαντινή αυτοκρατορία κατά τον 6ο αιώνα.
   Η σημασία της ιουστινιάνειας νομοθεσίας ήταν τεράστια για την εξέλιξη του δικαίου. Αποτέλεσε τη βάση για όλες τις μετέπειτα εξελίξεις τόσο στη βυζαντινή αυτοκρατορία όσο και σε πολλά δυτικά ευρωπαϊκά κράτη που υιοθέτησαν τους νόμους του Ιουστινιανού ως βάση για το αστικό δίκαιό τους.
   Στο πλαίσιο του νομοθετικού του έργου ο Ιουστινιανός αναδιοργάνωσε και τις νομικές σπουδές, που από την εποχή αυτή διαρκούσαν πέντε έτη. Κέντρα της επιστήμης κατέστησε την Κωνσταντινούπολη, τη Ρώμη και τη Βηρυτό. Αντικατέστησε επίσης τα βιβλία που διδάσκονταν με σύγχρονα συγγράμματα που αφορούσαν τη νομοθεσία που ο ίδιος συνέταξε.