ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

1.   Ποιες κοινωνικές τάξεις διαμορφώθηκαν στη Ρώμη μετά τις μεγάλες κατακτήσεις;

(Λίγα λόγια για την κάθε μια )

Οι τάξεις που διαμορφώθηκαν στη ρωμαϊκή κοινωνία ήταν:

α) η τάξη των συγκλητικών,

β) οι ιππείς,

γ) ο λαός της Ρώμης,

δ) οι δούλοι.

Το 2ο αι. π.Χ. οι τάξεις των πλούσιων πολιτών στην αρχαία Ρώμη ήταν δύο:

α) Η τάξη των συγκλητικών. Την τάξη αυτή αποτελούσαν οι μεγάλοι γαιοκτήμονες. Οικονομική της βάση ήταν τα λατιφούντια , δηλαδή οι πολύ μεγάλες ιδιοκτησίες. (Την ονόμασαν τάξη των συγκλητικών, γιατί από την τάξη αυτή προέρχονταν τα μέλη της συγκλήτου.)

β) Η τάξη των ιππέων. Την τάξη αυτή αποτελούσαν οι «πλούσιοι του χρήματος». Οικονομική της βάση ήταν οι χρηματιστικές επιχειρήσεις, όπως η κατασκευή δημόσιων έργων, ο δανεισμός χρημάτων, η εκμετάλ­λευση των φόρων που πλήρωναν οι κατακτημένες περιοχές (δημοσιώνες)

    Ο «λαός της Ρώμης».

Πρόκειται για την τρίτη τάξη της ρωμαϊκής κοινωνίας, που ήταν η πολυπληθέστερη και περιλάμβανε ακτήμονες αγρότες, μικροτεχνίτες και εργάτες, οι οποίοι δεν είχαν μόνιμη απασχόληση, επομένως ούτε μόνιμο εισόδημα Ο «λαός» επιβίωνε χάρη στις δωρεές των πλουσίων και τις κρατικές διανομές τροφίμων. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης είχαν ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι του λαού να χάνουν την πολιτική τους συνείδηση και να πουλούν ακόμη και την ψήφο τους.

 Οι δούλοι.

Οι δούλοι στην αρχαία Ρώμη αποτελούσαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Δεν είχαν δικαιώματα και, σύμφωνα με το ρωμαϊκό δίκαιο, ήταν res, δηλαδή πράγματα. Η ζωή τους ήταν άθλια και οι συνθήκες δουλειάς απάνθρωπες. Ήταν ιδιοκτησία των κυρίων τους, οι οποίοι είχαν επάνω τους δικαίωμα ζωής και θανάτου. Οι δούλοι αντιδρούσαν με παραμέληση της εργασίας τους (παθητική αντίσταση) και μικροεξεγέρσεις.

2.      Τι θέλησε να καταπολεμήσει ο Κάτων ο Τιμητής; Ποια μέτρα πήρε; Πέτυχε ή όχι;              

    Ο Κάτων προσπάθησε να καταπολεμήσει την διαφθορά που υπήρχε στην ρωμαϊκή κοινωνία. Για να το κατορθώσει αυτό

α) επέβαλε μεγάλους φόρους στα είδη πολυτελείας,

β) έδιωξε από την σύγκλητο και από τα άλλα αξιώματα εκείνους που δεν ήταν άξιοι,  

γ)καταπολέμησε την ελληνική μόρφωση και τις συνθήκες της ανατολής γιατί πίστευε πως όλα αυτά συντελούσαν στην ηθική κατάπτωση των Ρωμαίων.

3.      Με ποιους τρόπους έγινε η γνωριμία των Ρωμαίων με τον ελληνικό πολιτισμό;               Ποιο το αποτέλεσμα;

Η γνωριμία των Ρωμαίων με τον ελληνικό πολιτισμό άρχισε από τον 4ο αι. π.Χ., μέσω της επικοινωνίας με τις ελληνικές αποικίες της Κάτω Ιταλίας, και ολοκληρώθηκε με την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους {146 πΧ), ως εξής:

α) Πολλοί μορφωμένοι Έλληνες σύρθηκαν στην Ιταλία ως δούλοι και έγιναν οικιακοί βοηθοί στα σπίτια των πλούσιων Ρωμαίων.

β) Πολλοί «ελεύθεροι» Έλληνες, γιατροί, ρήτορες, δάσκαλοι κ.ά. εγκατα­στάθηκαν στη Ρώμη για να εργαστούν.

γ) Πολλοί Ρωμαίοι, αντίστροφα, επισκέφτηκαν την Ελλάδα, είτε ως έμποροι είτε ως στρατιώτες, αλλά και ως θαυμαστές του μεγάλου πολιτισμού της.

δ) Η ελληνική γλώσσα είχε διαδοθεί τόσο στη Ρώμη, ώστε «κάθε Ρωμαίος που ήθελε να θεωρείται μορφωμένος έπρεπε να ξέρει ελληνικά»

ε) Η ελληνική λογοτεχνία συγκίνησε τους Ρωμαίους και συνέβαλε απο­φασιστικά τόσο στην καλλιέργεια της λατινικής γλώσσας όσο και στην ανάπτυξη της λατινικής λογοτεχνίας.

4.      Τι ονόμαζαν με τον όρο «Επαρχία» οι Ρωμαίοι; Ποιοι τις εκμεταλλεύονταν;

4)    Με τον όρο « επαρχία » οι Ρωμαίοι ονόμαζαν κάθε κατακτημένη περιοχή εκτός Ιταλίας . Τις επαρχίες τις εκμεταλλεύονταν, με ποικίλους τρόπους, πολλοί:

α) Ο νικητής στρατηγός που κυρίευε την επαρχία (λάφυρα, αιχμάλωτοι για να πουληθούν ως δούλοι),

β) Ο διοικητής της επαρχίας (αρπαγές και λεηλασίες δημόσιων θησαυρών

και ναών, αναγκαστικές εισφορές κ.ά.).

γ) Οι δημοσιώνες (=φοροεισπράκτορες) σε συνδυασμό με τη βαριά φορολογία,

δ) Οι τοκογλύφοι.

5.      Αγροτικός νόμος: α) Ποιος ο εισηγητής του;

β) Ποιο το περιεχόμενο του; γ) Ποιος ο στόχος του;

5) Τον αγροτικό νόμο τον πρότεινε ο Τιβέριος Γράκχος . Σύμφωνα με αυτόν α) ο αρχηγός κάθε οικογένειας είχε το δικαίωμα να κατέχει ως 500 πλέθρα δημόσιας  γης και ακόμη 250 πλέθρα για κάθε ενήλικο γιο της οικογένειας .Η συνολική ιδιοκτησία της οικογένειας δεν έπρεπε να ξεπερνά τα 1000 πλέθρα . β) η υπόλοιπη δημόσια γη μοιραζόταν σε κλήρους των 30 πλέθρων που μοιραζόταν στους ακτήμονες.

6.      Τι ήταν το αγροτικό ζήτημα και τι συνέπειες είχε για τη Ρώμη;

 Το αγροτικό ζήτημα ήταν ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που απασχόλησαν την Ρώμη τον 2° αιώνα πχ .Τα μεγάλα αγροκτήματα απορρόφησαν τις μικρές ιδιοκτησίες και χρησιμοποιούσαν στις καλλιέργειες δούλους. Σαν συνέπεια είχε την καταστροφή της μεσαίας τάξης που την αποτελούσαν αγρότες και που είχαν μεταβληθεί σε ένα πλήθος άνεργων και άπορων και δυσαρεστημένων πολιτών.

7.      Σιτικός νόμος:    α) Ποιος ο εισηγητής του;

β) Τι καθόριζε;

Εισηγητής ο Γάιος Γράκχος. Οι φτωχοί της Ρώμης να αγοράζουν το σιτάρι σε χαμηλή τιμή

8.Δικαστικός νόμος:      α) Ποιος ο εισηγητής του;

β) Τι καθόριζε;

Εισηγητής ο Γάιος Γράκχος. Ως τότε στα δικαστήρια δίκαζαν μόνο οι συγκλητικοί .Τώρα με την μεταρρύθμιση μαζί με τους συγκλητικούς μπορούσαν να δικάζουν και οι ιππείς . Έτσι τώρα περιορίστηκε η ισχύς των συγκλητικών ενώ οι ιππείς απέκτησαν μεγάλη πολιτική δύναμη .

9.Συμμαχικός νόμος:      α) Ποιος ο εισηγητής του;

β) Τι καθόριζε;

γ) Ποιοι αντιτάχθηκαν σ αυτόν;

         Εισηγητής ο Γάιος Γράκχος. Το περιεχόμενο του συμμαχικού νόμου ήταν πως ο Γάιος Γράκχος για να κερδίσει την υποστήριξη των Ιταλών συμμάχων πρότεινε να τους παραχωρηθεί το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη .Σε αυτό αντέδρασαν α) οι ιππείς γιατί φοβήθηκαν τον ανταγωνισμό των Ιταλών επιχειρηματιών, β) αντέδρασαν οι ακτήμονες γιατί φοβήθηκαν ότι θα αποκτήσουν ανταγωνιστές στη απόκτηση γης και θα έχαναν το αποκλειστικό δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη .

10. 10. Επανάσταση των δούλων: Πότε έγινε, αίτια, αντίπαλοι, αποτέλεσμα, λόγοι αποτυχίας,  

Το 73 π.Χ. ξέσπασε στην Ιταλία η μεγαλύτερη επανάσταση δούλων της αρχαιότητας.

Πρωταγωνιστές: ο Σπάρτακος, αρχηγός των δούλων, και ο στρατηγός  Κράσσος, αρχηγός των ρωμαϊκών στρατευμάτων.

Διεξαγωγή: ο στρατός των δούλων νίκησε πολλές φορές τις ρωμαϊκές λεγεώνες. Στο στρατό των δούλων μάλλον είχαν προσχωρήσει και πολλοί  φτωχοί Ρωμαίοι, κυρίως αγρότες.

Τα αίτια της διάσπασης: Ο στρατός των δούλων διασπάστηκε, διότι: α) Δεν είχε ομοιογένεια, αλλά τον αποτελούσαν άνθρωποι από διάφορες εθνικότητες.

β) Υπήρξαν διαφωνίες σχετικά με τον τρόπο δράσης.
Το τέλος: την επανάσταση των δούλων κατέπνιξε ο Μ. Κράσσος στη
"μάχη της Απουλίας, το 71 π.Χ. Ο Σπάρτακος σκοτώθηκε και ο στρατός του διαλύθηκε.

11.  Ποιες μεταβολές έκανε ο Αύγουστος στη διοίκηση;

Ο Αύγουστος, προκειμένου να ισχυροποιήσει την εξουσία του, καθιέρωσε τα εξής διοικητικά όργανα:

α) Το συμβούλιο του αυτοκράτορα, που περιόριζε τη δύναμη της συγκλήτου.

β) Τη γραμματεία του αυτοκράτορα.

γ) Το αυτοκρατορικό ταμείο.

Στο στρατό οργάνωσε τις μονάδες των πραιτοριανών. Στις μονάδες αυτές εντάχθηκαν επίλεκτοι στρατιώτες, που αργότερα απέκτησαν τόση δύναμη, ώστε να ανεβοκατεβάζουν αυτοκράτορες.

12.     Οι κοινωνικές τάξεις στα χρόνια της ακμής,

Στα χρόνια της ακμής οι κοινωνικές τάξεις ήταν:

-  Οι συγκλητικοί και οι ιππείς, που αποτελούσαν τις πιο πλούσιες και
προνομιούχες τάξεις.

-  Οι βιοτέχνες και οι τεχνίτες, οι οποίοι, οργανωμένοι σε «συντεχνίες»
(=σωματεία), είχαν συγκροτήσει μια νέα κοινωνική τάξη.

-  Ο «αστικός όχλος», το μεγάλο πλήθος του ρωμαϊκού λαού.

-  Οι δούλοι, πολλοί από τους οποίους απελευθερώνονταν («απελεύθε­ροι») και γίνονταν υπάλληλοι ή έμποροι.

13.     Η συγκρότηση της λεγεώνας. Τι γνωρίζετε για τα ρωμαϊκά στρατόπεδα;

           Η λεγεώνα ήταν η βασική μονάδα του ρωμαϊκού στρατού . Είχε 5000-6000 άντρες και συμπληρώνονταν από ανάλογη δύναμη βοηθητικών στρατευμάτων . Τα ρωμαϊκά στρατεύματα με τις λεγεώνες βρίσκονταν σε περιοχές που κινδύνευαν περισσότερο από επιδρομές . Όταν οι στρατιώτες δεν πολεμούσαν γυμνάζονταν ή κατασκεύαζαν δημόσια έργα. Γύρω από το στρατόπεδο συγκεντρώνονταν έμποροι και πολλές φορές και οικογένειες των στρατιωτών . Έτσι πολλά από αυτά τα στρατόπεδα εξελίχθηκαν σε συνοικισμούς και αργότερα σε πόλεις .

14)       Ποιες ήταν οι επιπτώσεις της ρωμαϊκής ειρήνης στον οικονομικό τομέα;

         Στο οικονομικό τομέα αναπτύχθηκε η γεωργία αφού τα χωράφια καλλιεργούνταν χωρίς τον φόβο καταστροφών. Ενισχύθηκε το εμπόριο αφού οι μεγάλοι εμπορικοί δρόμοι ήταν ανοικτοί και τα καραβάνια μπορούσαν να διασχίζουν την ρωμαϊκή επικράτεια χωρίς τον φόβο των ληστών . ευνοήθηκε η ναυσιπλοΐα γιατί η Μεσόγειος είχε απαλλαγεί από τους πειρατές .

15.     Ποιες περιοχές της αυτοκρατορίας εκλατινίοτηκαν, ποιες όχι
και γιατί;

Οι περιοχές του ρωμαϊκού κράτους που επηρεάστηκαν από το ρωμαϊκό πολιτισμό και εκλατινίστηκαν, δηλαδή μίλησαν τη λατινική γλώσσα, ήταν: οι δυτικές επαρχίες, Γαλατία και Ισπανία, και η Δακία (Ρουμανία).

Δεν εκλατινίστηκαν οι ανατολικές επαρχίες, Ελλάδα, Μ. Ασία, Συρία και Αίγυπτος, διότι στις περιοχές αυτές είχαν διαδοθεί η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός, που ήταν ανώτερος από το ρωμαϊκό και επηρέασε τους Ρωμαίους.

16.

17)         Να αναφέρετε τα αίτια της διάδοσης του χριστιανισμού.

  Σπουδαιότερα αίτια διάδοσης του χριστιανισμού ήταν ;

α) η νέα θρησκεία είχε απλό τελετουργικό, ήταν ανοικτή σε όλους τους ανθρώπους και πρόσφερε ηθική και υλική ενίσχυση ,         

 β) οι διωγμοί και τα μαρτύρια των χριστιανών προκάλεσαν τη συμπάθεια όλων,                   

γ) η καλή οργάνωση των χριστιανικών κοινοτήτων και η αλληλεγγύη που είχαν μεταξύ τους,                   

δ ) η κοινή γλώσσα που υπήρχε στις περιοχές όπου διαδόθηκε ο χριστιανισμός,                                                                                 

ε ) στην εξάπλωση του βοήθησε και το ότι στο ρωμαϊκό κράτος δεν υπήρχαν συνοριακά εμπόδια.

18)   Να αναφέρετε γενικά τα αίτια παρακμής της Ρώμης, (απλή αναφορά)

    Τα αίτια παρακμής της Ρώμης ήταν :

α) οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι επιδρομές των εχθρών που έβλαψαν την οικονομία . β) ο τρόπος καλλιέργειας της γης που άλλαξε και που τώρα αναπτύχθηκαν οι μεγάλες ιδιοκτησίες . γ) η βαριά φορολογία που επέβαλαν οι αυτοκράτορες και που επιδείνωσε ακόμα περισσότερο την οικονομική κατάσταση των πολιτών ,δ) η μετατροπή του πολιτεύματος σε απόλυτη μοναρχία και η αλλαγή του ρόλου των πολιτών, ε) η αλλοίωση του στρατού . Ο στρατός δεν πολεμούσε πια για το μεγαλείο της Ρώμης αλλά για τον μισθό και τα λάφυρα .       

ΜΕΡΟΣ Β' ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

20.       Γιατί η Ρώμη κρίθηκε ακατάλληλη για πρωτεύουσα;

      Η Ρώμη έγινε ακατάλληλη για| πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας διότι:

α) η Ρώμη βρισκόταν πολύ μακριά από τις περιοχές του Δούναβη και του Ευφράτη όπου εκεί βρίσκονταν οι σοβαρότεροι εχθροί του κράτους, οι Γότθοι και οι Πέρσες.

β) οι αυτοκράτορες κατάγονταν από επαρχίες που δεν είχαν ιδιαίτερους δεσμούς με την Ρώμη

γ) ο Κωνσταντίνος υπολόγιζε στο χριστιανικό στοιχείο και η ανατολή ήταν η πηγή της θρησκείας αυτής,

δ) η πολιτική ατμόσφαιρα στη Ρώμη ταυτιζόταν με τις δημοκρατικές παραδόσεις, κάτι που ήταν αντίθετο με τις δεσποτικές τάσεις των αυτοκρατόρων.

21.       Για ποιους λόγους προτιμήθηκε η Κωνσταντινούπολη ως νέα πρωτεύουσα;

   Στρατηγικά πλεονεκτήματα : α) Το Βυζάντιο βρισκόταν κοντά στα ανατολικά σύνορα,

 β) η τοποθεσία ήταν ιδιαίτερα ισχυρή γιατί από τις 3 πλευρές υπήρχε θάλασσα (ΙΙροποντίδα. Βόσπορος, Κεράτιος κόλπος) και από την άλλη πλευρά ήταν ξηρά και εύκολα μπορούσε να οχυρωθεί με τείχη .                |

Οικονομικά πλεονεκτήματα :

α) βρισκόταν πάνω στο σταυροδρόμι μεγάλων εμπορικών δρόμων ( θαλάσσια και χέρσα ) και

β) ο Κεράτιος κόλπος σχημάτιζε εξαιρετικό φυσικό λιμάνι.

22) Τι ήταν οι Δήμοι και ποια τα καθήκοντα τους;                  

     Οι Δήμοι ήταν δημοτικές οργανώσεις του λαού της πρωτεύουσας
και ο καθένας τους είχε πολιτικό και στρατιωτικό τμήμα . Ακόμα ήταν ιπποδρομιακές φατρίες και έπαιρναν το όνομα τους από το χρώμα της στολής του ηνιόχου που υποστήριζαν. Έτσι υπήρχαν οι Πράσινοι και οι Βένετοι ( γαλάζιοι) . Είχαν μεγάλη δύναμη , φρόντιζαν για την  οργάνωση και την διεξαγωγή των αρματοδρομιών, βοηθούσαν στην κατασκευή δημόσιων έργων και έπαιρναν μέρος στη αντιμετώπιση εχθρών όταν παρουσιάζονταν ανάγκη .

23)   Η στάση του Νίκα; α) Πότε και πού έγινε;

β) Ποια τα αίτια;
γ) Γιατί απέτυχε;
δ) Ποιες οι συνέπειες της αποτυχίας;

   Έγινε το 532 στην Κωνσταντινούπολη .

Τα αίτια ήταν

Α) η γενική δυσαρέσκεια από την καταπίεση

Β) η βαριά φορολογία

 Γ) η διαφθορά πολλών ανώτερων αξιωματούχων  τους κράτους                

( Τριβωνιανός και Ιωάννης Καππαδόκης )

Απέτυχε Α) γιατί οι επαναστάτες δεν είχαν καθορισμένους στόχους Β) δεν είχαν οργάνωση

Γ) δεν υπήρχε μεταξύ τους στενός σύνδεσμος για αυτό και διασπάστηκαν.

Οι συνέπειες της αποτυχίας ήταν :α) μειώθηκε η δύναμη των δήμων και β) ενισχύθηκε η απόλυτη μοναρχία και εδραιώθηκε ο Ιουστινιανός.

24.       Οι σπουδαιότεροι συνεργάτες του Ιουστινιανού.

   Σπουδαιότεροι συνεργάτες του Ιουστινιανού ήταν : α) οι πολιτικοί του σύμβουλοι Τριβωνιανός και Ιωάννης Καππαδόκης , β) οι στρατιωτικοί του σύμβουλοι Βελισάριος και Ναρσής και γ) η γυναίκα του Θεοδώρα. Στην εξωτερική πολιτική κύρια φιλοδοξία του ήταν να αποκαταστήσει την ρωμαϊκή αυτοκρατορία στην παλιά της έκταση . Στην εσωτερική πολιτική κύριο φιλοδοξία του ήταν η προσπάθεια για βελτίωση της εσωτερικής οργάνωσης του κράτους .

27.        Τι γνωρίζετε για τη θρησκευτική πολιτική του Ιουστινιανού;

 Ο Ιουστινιανός πολέμησε τους ειδωλολάτρες και τους αιρετικούς
παίρνοντας αυστηρά μέτρα εναντίον τους . Το 529 έκλεισε την
φιλοσοφική σχολή της Αθήνας .Τους μόνους που δεν κατόρθωσε να
αντιμετωπίσει ήταν τους μονοφυσίτες γιατί τους υποστήριζε η
αυτοκράτειρα Θεοδώρα.

28)   Γιατί έπρεπε να αναθεωρηθεί και να κωδικοποιηθεί η νομοθεσία;

Να αναφέρετε τα νομοθετικά έργα του Ιουστινιανού. [Σημασία (αναλυτικά)]

         ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕ :το νομοθετικό του έργο λόγω των νέων
συνθηκών που επικράτησαν και κυρίως λόγω της επίδρασης του
Χριστιανισμού.

Για αυτό προχώρησε στη ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ της νομοθεσίας διότι υπήρχαν πάρα πολλοί νόμοι, αταξία στο Ρωμαϊκό δίκαιο και δύσκολη απονομή δικαιοσύνης. Για τον σκοπό αυτό ΕΤΟΙΜΑΣΕ α) τον Ιουστινιάνειο κώδικα ,β) τον Πανδέκτη , γ) τις Εισηγήσεις και δ) τις Νεαρές.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ υπήρξε μεγάλη διότι

α) διευκόλυνε την απονομή δικαιοσύνης,

β) αποτέλεσε την βάση για τη εξέλιξη του βυζαντινού δικαίου και

γ) το Ρωμαϊκό δίκαιο αποτέλεσε την βάση για την εξέλιξη του δικαίου όλων των ευρωπαϊκών χωρών μέχρι την σύγχρονη εποχή .

29. Ποιες μεταβολές έκανε ο Ιουστινιανός στη διοίκηση και γιατί;

0 Ιουστινιανός έκανε τις παρακάτω μεταβολές στη διοίκηση των επαρχιών  α) Καθόρισε με νόμους τη συμπεριφορά των υπαλλήλων, ώστε να μην καταπιέζουν τους υπηκόους της αυτοκρατορίας, β) Μείωσε το πλήθος των υπαλλήλων, για οικονομία χρημάτων. γ) Αύξησε τους μισθούς, για να μη δωροδοκούνται οι υπάλληλοι. δ) Σε περιοχές που απειλούνταν από εχθρικές επιδρομές συνένωσε την πολιτική και στρατιωτική εξουσία σ'ένα πρόσωπο, για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του κινδύνου. Οι μεταβολές αυτές έγιναν για να βελτιωθεί η διοίκηση των επαρχιών.

30.       «Δυνατοί»:    α) Ποιους ονομάζουμε «δυνατούς»;

β) Για ποιους αποτελούσαν απειλή και γιατί;

α. «Δυνατοί»,  λέγονταν οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, προσπαθούσαν με εξαγορές, εκβιασμούς και άλλες αυθαιρεσίες να μεγαλώσουν τα «κτή­ματα» τους και την πολιτική τους δύναμη. Ασκούσαν κυριαρχική εξουσία στις περιοχές τους και διέθεταν ιδιωτικό στρατό και ιδιωτικές φυλακές.

β.  Οι «δυνατοί» αποτελούσαν απειλή για:

α) την αγροτική τάξη, τα μέλη της οποίας συγκροτούσαν το Βυζαντινό στρατό·

 β) τον ίδιο τον αυτοκράτορα και την εξουσία του.

31)      Πώς κρίνετε το έργο του Ιουστινιανού;

 Ο Ιουστινιανός σε γενικές γραμμές κατάφερε την ανασύσταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και να επιβάλει την χριστιανική θρησκεία .
Όμως με τους συνεχείς πολέμους αποδυναμώθηκε η Βυζαντινή αυτοκρατορία και το κράτος εξαντλήθηκε στρατιωτικά και οικονομικά .
Όσο αφορά την εσωτερική πολιτική , με το νομοθετικό του έργο , την οργάνωση της διοίκησης, τα κτίσματα που έκανε αναδείχτηκε σε άξιο  ηγέτη.

32.     Σε ποια κατάσταση βρήκε το Βυζαντινό κράτος ο Ηράκλειος, ποιος τον βοήθησε να την

αντιμετωπίσει και με ποιο τρόπο;

Η κατάσταση στην αυτοκρατορία όταν ο Ηράκλειος πήρε την εξουσία στα χέρια του ήταν απελπιστική. Το κράτος κατέρρεε. Η οικονομία, ο στρατός, το ναυτικό βρίσκονταν σε διάλυση, ενώ οι Σλάβοι και οι Άβαροι με τις επιδρομές τους έφταναν ως τα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης.

Όλα αυτά οφείλονταν στην κακή διακυβέρνηση του κράτους από τον ανίκανο και μέθυσο αυτοκράτορα Φωκά (602-610), που έφερε στο βυζαντινό κράτος μόνο συμφορά.

Όταν ο Ηράκλειος, απελπισμένος από το βάρος των προβλημάτων, εσωτερικών και εξωτερικών, σκέφτηκε να εγκαταλείψει τον αγώνα και να φύγει στην Αφρική, ο πατριάρχης Σέργιος, άνθρωπος με μεγάλη μόρφωση και εμπνευσμένος ιεράρχης, πρόσφερε στον αυτοκράτορα ως δάνειο τους θησαυρούς της εκκλησίας, για να κόψει νόμισμα, και τον έπεισε να παραμείνει στην εξουσία.

33)    Τι χαρακτήρα πήραν οι πόλεμοι του Ηρακλείου κατά των Περσών και γιατί;

         Ο πόλεμος πήρε χαρακτήρα ιερού πολέμου γιατί όταν οι Πέρσες
μπήκαν στα Ιεροσόλυμα μετά τις καταστροφές και τις λεηλασίες που
έκαναν, πήραν τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφεραν στην
πρωτεύουσα τους . Ο χαρακτήρας αυτός φαίνεται από το ότι πριν την
αναχώρηση του ο αυτοκράτορας Ηράκλειος πήγε στη Αγία Σοφία
προσκύνησε και προσευχήθηκε και την μέρα της αναχώρησης του ο
λαός τον αποχαιρέτησε.

35. Τι είναι η εικονομαχία και ποια τα αίτια της;

   Εικονομαχία είναι η θρησκευτική κρίση που άρχισε στα χρόνια
των Ισαύρων με θέμα αν ήταν σωστό ή όχι να προσκυνούν τις εικόνες οι χριστιανοί. Η εικονομαχία δίχασε τον λαό σε δυο αντιμαχόμενες
παρατάξεις τους εικονολάτρες και τους εικονομάχους.

Οι ρίζες της εντοπίζονται

α) στη προσπάθεια των Ισαύρων να εξουσιάσουν την εκκλησία,

β) σε οικονομικά αίτια γιατί οι μεγάλες μοναστηριακές περιουσίες δεν πλήρωναν φόρους και ζημίωναν το κράτος ,

γ) σε πολιτικά αίτια όπου οι μοναχοί ασκούσαν επιρροή στις λαϊκές τάξεις,

δ) σε κοινωνικά αίτια λόγω της κοινωνικής πρόνοιας που ανέλαβε η εκκλησία με την ίδρυση νοσοκομείων, γηροκομείων κ α

ε) σε θρησκευτικά και πνευματικά αίτια για το λόγο ότι οι πιστοί λάτρευαν το εικονιζόμενο
πρόσωπο αλλά την συγκεκριμένη φορητή εικόνα ως θαυματουργή .

Τα αποτελέσματα της ήταν ότι δίχασε τον λαό σε 2 παρατάξεις, τους εικονολάτρες και τους εικονομάχους .

 Η άρνηση της εκκλησίας να υποταχθεί στη θέληση της κοσμικής εξουσίας .

36)     Ποιους ονομάζουμε δυνατούς; Για ποιους αποτελούσαν κίνδυνο και γιατί; Εξηγήστε.    

       Δυνατοί λέγονταν οι ιδιοκτήτες των μεγάλων κτημάτων οι
γαιοκτήμονες . Θεωρούνταν επικίνδυνοι γιατί :α) ασκούσαν
ουσιαστική εξουσία στην περιοχή τους, β) είχαν συγκροτήσει
ιδιωτικό στρατό . Ήταν επικίνδυνοι για α) την ενότητα του κράτους,
β) την αριστοκρατική εξουσία και γ) για την μικρή ιδιοκτησία . ( Για
αυτούς ακούμε να γίνεται λόγος από την εποχή του Ιουστινιανού όταν
δημιουργούσαν προβλήματα στο Βυζαντινό κράτος).

37) Ποια μέτρα πήρε ο Βασίλειος ο Β' κατά των δυνατών και γιατί;       

                            Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες πήραν μέτρα κατά των δυνατών θεσπίζοντας νόμους για την προστασία των φτωχών από τις αρπακτικές διαθέσεις των δυνατών γιατί η αύξηση της δύναμης τους ήταν απειλή για την ίδια την αυτοκρατορία . Το αλληλέγγυο του Βασιλείου του Β ' όριζε ότι οι πλούσιοι ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν το φόρο των ταπεινών δηλ των φτωχών που δεν ήταν σε θέση να αντεπεξέλθουν στις φορολογικές τους υποχρεώσεις.

38)Πότε έγινε, ποια τα αίτια και ποιες οι συνέπειες του σχίσματος;

Το σχίσμα έγινε το 1054 όταν αυτοκράτορας ήταν ο Κωνσταντίνος  Θ΄ο Μονομάχος και πατριάρχης ο Μιχαήλ Κηρουλάριος . Οι πολιτικές του συνέπειες ήταν α) η καλλιέργεια μίσους στην Δύση εναντίων της Ανατολής και η ιδέα υποταγής του Βυζαντίου β) η αδιαλλαξία που δίχασε το χριστιανικό κόσμο τόσο πολύ ώστε να αποτύχουν οι προσπάθειες των Παλαιολόγων για βοήθεια από την Δύση εναντίον των Τούρκων, γ) ο επηρεασμός της ιστορικής έρευνας ώστε να επικρατεί μια κακή ιδέα για τον βυζαντινό κόσμο .

39) Τι ξέρετε για την αποστολική δράση του Κύριλλου και του Μεθόδιου;

Κατάγονταν από την Θεσσαλονίκη και σπούδασαν στην Κωνσταντινούπολη την ελληνική παιδεία .Με εντολή του Βάρδα και του Πατριάρχη Φωτίου συνέβαλαν στον εκχριστιανισμό των Σλάβων . Ήταν γνώστες της σλαβικής γλώσσας, επινόησαν το σλαβικό αλφάβητο και μετάφρασαν στην σλαβική θρησκευτικά βιβλία όπως την αγία γραφή . Αν και συνάντησαν πολλές δυσκολίες πέτυχαν στην αποστολή τους και έθεσαν τις βάσεις της σλαβικής λογοτεχνίας .Η εκκλησία τους ανακήρυξε αγίους.

40) Μάχη στο Ματζικέρτ 1071 μ.Χ. (Πρωταγωνιστές, αποτέλεσμα, συνέπειες).     

       Μάχη του Ματζικέρτ : Έγινε το 1071 ανάμεσα στον Ρωμανό τον Δ'
τον Διογένη και τους Τούρκους .Η σημασία της μάχης ήταν πως άνοιξε ο δρόμος στους Τούρκους για την Μικρά Ασία και άρχισε το τέλος της
Βυζαντινής κυριαρχίας στην Ανατολή .

41.      Ποια καταστροφή του βυζαντινού στρατού συμπλήρωσε την καταστροφή στο Ματζικέρτ;

Πού και πότε έγινε; Συνέπειες,

 Μάχη του Μυριοκέφαλου : Έγινε το 1176 ανάμεσα στον Μανουήλ Α' τον Κομνηνό και τους Σελτζούκους Τούρκους .Η σημασία της μάχης ήταν ότι στέριωσαν οι Τούρκοι στη μικρασιατική χερσόνησο .

42. α) Ποια εμπορικά προνόμια παραχωρήθηκαν στους Βενετούς από τους Βυζαντινούς

β) Ποιες ήταν οι συνέπειες από την παραχώρηση των προνομίων,

Το χρυσόβουλο του 1082, που υπέγραψε ο Αλέξιος Α' ο Κομνηνός, παραχωρούσε στους εμπόρους της Βενετίας τα ακόλουθα προνόμιο:

α) Να μην πληρώνουν φόρο για τις εμπορικές πράξεις τους στη Βυζαντινή επικράτεια

β) Να μένουν όσο καιρό ήθελαν στη βυζαντινή πρωτεύουσα.

Η πολιτική παραχώρησης προνομίων προς τους Ιταλούς, που εφάρμοσαν

οι Κομνηνοί, είχε τις εξής συνέπειες:                                           

-. Το Βυζάντιο εγκατέλειπε το εμπόριο στις ιταλικές πόλεις.

-Η οικονομική εκμετάλλευση του κράτους από ξένους κλόνιζε την πίστη

των υπηκόων του και γέμιζε την ψυχή τους με μίσος κατά των ξένων.

-Το Βυζάντιο δεν μπορούσε πλέον να παρακολουθεί την οικονομική

ανάπτυξη των Δυτικών και η οικονομική του υπεροχή ανατράπηκε.

- Το Βυζάντιο υποδουλώθηκε οικονομικά στους ξένους, γεγονός που σταδιακά οδηγούσε και στην πολιτική υποδούλωση.   

43)   Σταυροφορίες: Ποιος  ήταν ο αρχικός τους στόχος και πώς οι στόχοι διαφοροποιήθηκαν μετά;

   Οι Σταυροφορίες ήταν λαϊκές εκστρατείες χριστιανών από την Δύση
με σκοπό αρχικά την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους
Τούρκους . Με την πάροδο των χρόνων οι στόχοι διαφοροποιήθηκαν, τα
κίνητρα έγιναν κυρίως οικονομικά και πολύ λίγο ή καθόλου
θρησκευτικά.

44. Ποια συμφωνία έγινε ανάμεσα στον Αλέξιο Α' τον Κομνηνό και στους σταυροφόρους     της Α' Σταυροφορίας;

Η παρουσία 100.000 σταυροφόρων έξω από την Κωνσταντινούπολη  τρόμαξε τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α' Κομνηνό. Για το λόγο αυτό χειρίστηκε το θέμα ως εξής:

α) Έπεισε τους αρχηγούς των σταυροφόρων να τον αναγνωρίσουν με όρκο ως κύριο τους.

β) Τους υποχρέωσε να ξαναδώσουν στο Βυζάντιο τις πρώην βυζαντινές

επαρχίες που είχαν καταλάβει οι Τούρκοι.

γ) Υποσχέθηκε στους σταυροφόρους βοήθεια σε άντρες, τρόφιμα και πέρασμα στην Ασία.

45)        Τα αποτελέσματα της Α' Σταυροφορίας ήταν :

α) η εμπλοκή του Βυζαντίου στην πρώτη σταυροφορία με την υπόσχεση βοήθειας στους σταυροφόρους

β) η άλωση της Ιερουσαλήμ και η φρικτή σφαγή των κατοίκων της

γ) η λατινική κυριαρχία στην Μέση Ανατολή με την ίδρυση φεουδαρχικών κρατών στην Συρία και Παλαιστίνη .

δ) Η οργάνωση την ιπποτικών ταγμάτων για την προστασία των νέων κρατών (Ιππότες του Αγίου Ιωάννη _ Ιωαννίτες, Ιππότες τον ναού _ Ναΐτες και Τεύτονες ) .

46) Η Κύπρος με ποια σταυροφορία σχετίζεται και πώς; 

     Η Κύπρος σχετίζεται με την 3η Σταυροφορία όταν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, βασιλιάς της Αγγλίας πήγαινε στα Ιεροσόλυμα για να τα ελευθερώσει και πέρασε από την Κύπρο, την
κατέλαβε και μετά την πούλησε στους Γάλλους.

47.   Ποιος ο αρχικός σκοπός, πώς διαφοροποιήθηκε και ποιο το αποτέλεσμα της Δ' Σταυροφορίας;

Αρχικός σκοπός της Δ' Σταυροφορίας ( με παρακινητή τον πάπα Ιννοκέντιο Γ') ήταν να χτυπηθούν οι μουσουλμάνοι στην Αίγυπτο και στη συνέχεια να απελευθερωθεί η Παλαιστίνη.

Αργότερα αποκτά καθαρά πολιτικό και οικονομικό χαρακτήρα . Οι Βενετοί σκεπτόμενοι τα δικά τους εμπορικά συμφέροντα ζήτησαν τεράστια ποσά, για να μεταφέρουν τους σταυροφόρους στην Αίγυπτο. Όταν όμως ο Αλέξιος Άγγελος ζήτησε τη βοήθεια τους για να ξαναπάρει το θρόνο του Βυζαντίου, τους υποσχέθηκε δώρα και μεγάλες αμοιβές. Όμως , τον Απρίλιο του 1203 οι Βενετοί με τους σταυροφόρους έβαλαν πλώρη για την Κωνσταντινούπολη αντί για την Αίγυπτο. Αποτέλεσμα ήταν η άλωση της.(1204 μ.Χ.)

48) Οι συνέπειες από την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 μ.Χ.

 Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους έγινε το 1204.
Οι συνέπειες της ήταν αρνητικές α) καταστράφηκε το βυζαντινό κράτος
και ο βυζαντινός πολιτισμός β) ζημιώθηκε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός (
αρπαγή και καταστροφή έργων τέχνης και χειρογράφων), γ) άρχισε η
φραγκοκρατία στην Ελλάδα. Θετικές συνέπειες .Η μόνη θετική αλλά
έμμεση συνέπεια ήταν η επιτάχυνση της αφύπνισης της εθνικής
συνείδησης του νέου ελληνισμού κάτω από την πίεση των Φράγκων
κατακτητών.

49) Τι γνωρίζετε για την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους;

 Έγινε στις 29/5/1453. Η πολιορκία άρχισε αρχές Απριλίου όταν
σουλτάνος ήταν ο Μωάμεθ ο Β'. Στις 7 Απριλίου άρχισε ένας
κανονιοβολισμός που προκάλεσε ρήγματα στα τείχη της βασιλεύουσας
.Στις 20/4 ο πλοίαρχος Φλαντανελάς σπάει τον αποκλεισμό και περνάει
στο Κεράτιο .Ο Μωάμεθ στέλλει τότε πλοία από στεριά και τα ρίχνει
στο Κεράτιο . Στις 25/5 ο Μωάμεθ ζητά από τον αυτοκράτορα να του
παραδώσει την Πόλη ..Η απάντηση του Παλαιολόγου ήταν αρνητική .
Στις 29/5 μέρα Τρίτη έγινε η μεγάλη έφοδος των Τούρκων. Η
ανακάλυψη μια μικρής πύλης της Κερκόπορτας σπάζει την άμυνα των

Βυζαντινών . Οι εχθροί ορμούν στη Πόλη και τότε ακούστηκε το « Η Πόλις Εάλω » .Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ο τελευταίος αυτοκράτορας πολέμησε ηρωικά στην πρώτη γραμμή .